هميشه در سفر با تور گردشگري و يا حتي سفر با خانواده و دوستان ، بازديد از طبيعت آن منطقه يكي از برنامه هاي سفر است . وقتي در طبيعت هستيم خستگي و مشكلات از ما دور ميشوند و آرامش و زيبايي جاي آنها را ميگيرند. حال فرض كنيد سفر خود را در دل طبيعت آغاز كنيد و در اين سفر به هيچ عنوان از شهر هاي شلوغ و صنعتي ديدن نكنيد و كاملا وقت خود را به ديدن زيبايي هاي طبيعت آن منطقه اختصاص دهيد . لذت خاصي است وقتي شما در روستايي در دل جنگل چند روزي زندگي كنيد. اين چند روز خيلي كوتاه است ولي در همين چند روز شما با مردمان مختلف و با فرهنگ بخش كوچكي از آن شهر يا كشور آشنا مي شويد . مهمتر اينكه شما در اين چند روز با طبيعت آن منطقه زندگي ميكنيد و از خوردن غذاهاي محلي لذت ميبريد . به اين نوع گردشگري كه در طبيعت مي باشد طبيعت گردي ، بوم گردي يا اكوتوريسم (Eco Tourism) ميگويند. اما معناي دقيق اكوتوريسم يا بوم گردي چيست ؟ بوم گردي چند نوع است ؟ بوم گردي در ايران چگونه است ؟ اقامتگاه بوم گردي چيست ؟ در ادامه با ما همراه باشيد تا شما را بيشتر با اين سبك جذاب گردشگري و كم هزينه آشنا كنيم.
بوم گردي يا اكوتوريسم چيست ؟
طبيعت گردي يا بوم گردي يكي از انواع گردشگري در جهان است و قصد آن سفر به طبيعت مي باشد. بوم گردي اصطلاح فارسي همان واژه اكوتوريسم (Eco Tourism) مي باشد. اكوتوريسم كوتاه شده ي واژه ي Ecological Tourism است و از دو واژه اكو كه ريشه در يك واژه ي يوناني دارد و به معناي معناي محيط زيست و زيستگاه است و واژه ي توريسم كه به معناي گردشگري تشكيل شده است. بايد بگويم اكوتوريسم يا بوم گردي يك واژه ي كلي است و خود داراي زير مجموعه هاي متفاوتي است كه در ادامه به معرفي انواع آن خواهيم پرداخت. در حقيقت بوم گردي يعني سفر به نقاطي بكر و دست نخورده و ديدن و لذت بردن از آن و همچنين اقامت در آن نقطه است. در بوم گردي شما از هياهوي شهر به دور هستيد و از ديدن طبيعت ، و گياهان و پرندگان و همچنين آرامش طبيعت لذت مي بريد و در عين حال از آن ياد ميگيرد. همانطور كه گفته شد در ايران به اكوتوريسم ، بوم گردي يا طبيعت گردي ميگويند و به اين نام آن را ميشناسند زيرا قرار است ما با زيست بوم يك منطقه آشنا شويم و از آن لذت ببريم.
اما معناي اصلي اكوتوريسم چيست ؟ موسسه بين‌المللي اكوتوريسم در سال 1991 ، اكوتوريسم را اينگونه تعريف كرد :
” اكوتوريسم يك مسافرت مسئولانه به مناطق طبيعي است كه محيط زيست را حفظ و زندگي راحت مردم محلي را تثبيت مي‌نمايد. ”
ولي در سال 1996 انجمن بين المللي حفاظت از طبيعت در سال 1996 در نشست جهاني اكوتوريسم سازمان جهاني جهانگردي ، تعريف خود از اكوتوريسم را اينگونه ارائه داد :
” اكوتوريسم يك مسافرت و ديدار زيست محيطي مسئولانه به مناطق طبيعي نسبتاً دست نخورده بوده، و هدف آن لذت بردن و استفاده از طبيعت (و هر پديده فرهنگي همراه آن- چه در گذشته و چه در حال) است كه باعث تقويت منابع شده و داراي تاثيرات منفي اندكي است و باعث فعال شدن جمعيت‌هاي محلي ميشود كه از نظر اجتماعي- اقتصادي براي آنان مفيد است. اكوتوريسم يكي از زيربخش‌هاي جهانگردي پايدار است. ”
در حقيقت بوم گردي به اين معناست كه قرار است ما ، اوقات فراغت خود را بصورت هدفمند در طبيعت بگذرانيم و برخي از اين اهداف عبارتند از برداشت هاي فرهنگي، معنوي، ديدار از جاذبه هاي طبيعي و مطالعه آنها و بهره گيري و لذت جويي از پديده هاي متنوع طبيعت. در بوم گردي ما قرار است به توسعه پايدار گردشگري، احياي ارزش هاي سنتي و بومي و به اقتصاد جامعه محلي و حفظ محيط زيست كمك كنيم.
با توجه به تعاريف بالا از اكوتوريسم بايد بدانيد كه تعداد نفرات گروه هاي گردشگري براي بوم گردي كم است و از 30 نفر بيشتر نخواهد بود . بوم گردي معمولا با برنامه هاي آموزشي تركيب ميشود. آموزش‌هايي درباره‌ي بازيافت ، مصرف مناسب آب ، صنايع دستي بومي ، دوچرخه سواري يا پياده روي به‌جاي رانندگي براي حفظ زيست بوم آن منطقه. بوم گردي به گردشگران ياد ميدهد تا مسئوليت بيشتري نسبت به مناطق طبيعي داشته باشند، به آموزش مردم كمك ميكند، باعث تأمين مالي براي حفظ منابع طبيعي و مردم بومي ميشود، همچنين به علت مسئوليت پذيري و آگاهي گردشگران، كيفيت سفر به طبيعت به‌طور چشمگيري افزايش مي‌يابد. اما وقتي شما بعد از كسب تجربه در بوم گردي به يك طبيعت گرد حرفه اي تبديل شديد به شما بوم گرد خواهند گفت. معناي دقيق بوم گرد را در ادامه بخوانيد.
بوم گرد يا اكوتوريست كيست ؟
اكوتوريست يا بوم گرد فردي است كه از مرحله علاقه ساده به طبيعت فراتر رفته و پا در عرضه شناخت رازها و زيبايي هاي عميق آن مي گذراند. يك بوم گرد خود را نسبت به مراقبت از طبيعت و احترام به فرهنگ بومي مسئول ميداند به اين مسئوليت پاي بند است. بوم گردها هر يك در يكي از گونه هاي مختلف اكوتوريسم يا بوم گردي فعاليت ميكنند كه در ادامه به معرفي گونه هاي مختلف اكوتوريسم خواهيم پرداخت.
گونه هاي مختلف اكوتوريسم يا بوم گردي
همانطور كه در بالا گفته شد ، بوم گردي يك مفهوم كلي است و خود به شاخه هاي مختلفي تقسيم ميشود . انواع مختلف اكوتوريسم يا طبيعت گردي بصورت زير است :
گردشگري اقليمي :
اين نوع سبك اكوتوريسم بر پايه آب و هواي مناطق است . قطعا افراد علاقه مند به اين هستند به مناطقي سفر كنند كه از آب و هوا و اقليم بهتري نسبت به شهر خود برخوردار باشند. اين سبك اكوتوريسم باتوجه به شرايط آب و هوايي است. مثلا وقتي آب و هواي منطقه زندگي شما گرم است ، شما به مناطقي خواهيد رفت كه آب و هواي خنك و بهتري داشته باشد.
گردشگري ساحلي :
اين سبك از اكوتوريسم بر پايه وجود و امكانات سواحل در كشور هاي مختلف جهان است . سواحل درياها يكي از جاذبه هاي اصلي گردشگري است و اگر اين جاذبه بتواند باعث خريد ارزان قيمت محصولات در بازارچه هاي بازرگاني آن شود ، جاذبه ي آن را بيشتر مي كند . از ديگر مواردي كه ميتواند باعث جذابيت هرچه بيشتر گردشگري ساحلي شود. همچنين وجود امكانات ورزش هاي آبي همچون اسكي روي آب ، قايق سواري ، موج سواري، جت اسكي و … ميتواند بر اين جذابيت بيافزايد.
گردشگري كوهستان و برف :
كوههاي مهم و معروف را مي توان از جمله موارد مورد توجه اكو توريسم بشمار آورد كه هم به لحاظ ورزشي و هم از لحاظ تفريحي مورد توجه توريستها قرار مي گيرد. وجود امكانات دسترسي به منطقه پايكوهي و امكان استقرار موقت در اقامتگاههاي نزديك به قله، مي تواند بر رونق توريسم كوهستان بيافزايد.
گرچه فصل برف كوتاه و توريسم كوهستان فصلي است ولي به مقتضاي نوع فعاليت، تجهيزات ويژه اي را چون تله فريك و تله اسكي براي صعود به كوهستان را مي طلبد و با ايجاد امكاناتي نظير پيستهاي اسكي مي توان دوره گردشگري را در اين گونه مناطق از حالت فصلي خارج نموده و به يك جريان عادي گردشگري تبديل نمود كه در فصول گرم به منظور كوهنوردي و صخره نوري و در فصول سرد به منظور اسكي روي برف ، گردشگران را بسوي خود فرا مي خواند.
گردشگري جنگل :
جنگل ها و پارك هاي جنگلي نيز از جمله جاذبه هاي اصلي طبيعت گردي به حساب مي آيند. اين گونه مناطق معمولا به لحاظ زيست بوم هاي گياهي و جانوري هم از سوي محققان و پژوهشگران و هم از سوي گردشگران عادي مورد توجه قرار گرفته و در صورت وجود امكاناتي از قبيل اقامت گاه ها، مراكز ارائه خدمات، كمپينگ و … به يكي از مهمترين كانونهاي جذب گردشگر تبديل مي گردند.
گردشگري كوير و بيابان :
گردشگري در كوير و بيابان در مقايسه با گردشگري در ديگر مقاصد از جمله كوهستان ها ، شهرها يا بناهاي تاريخي به دليل فقدان زير بناي لازم و نيز تصورات و خطرات مرتبط با اين گونه مناطق نسبتا دير شروع شد. از اواخر قرن بيستم به بعد گردشگري در كوير و بيابان به عنوان نوع خاصي از گردشگري در جهان مطرح شد و كم كم مورد توجه قرار گرفت .
برگزاري تورهاي گردشگري كوير ، سازماندهي مناطق كويري و بياباني ، ايجاد تسهيلات گردشگري در اين مناطق و بهره برداري از جاذبه هاي طبيعي اين مناطق در جهت گردشگري كوير و بيابان ، سالانه درآمد هاي زيادي را نصيب كشورهايي مي كند كه از اين جاذبه طبيعي بهره مندند و در اين زمينه سرمايه گذاري كرده اند.
منابع قابل بهره برداري در نواحي كويري و بياباني به دو دسته منابع طبيعي و منابع فرهنگي و انسان ساخت تقسيم مي شود و پوشش گياهي و جانوري در نواحي كويري عموما ً نوعي خاص و بكر را شامل مي شود كه خود را با شرايط سخت كوير وفق داده اند و نيز جاذبه هاي فرهنگي مثل سنت هاي خاص مناطق كويري ، آداب و رسوم ، شترسواري و تورهاي كويري از ويژگي هاي خاص گردشگري كويري و بياباني هستند.
گردشگري آب هاي معدني و آب هاي گرم :
آب هايي كه بر اثر شكست و يا لغزش زمين و معمولا در كنار كوه هاي آتشفشاني از اعماق زمين به بيرون مي جوشند، به سبب داشتن اجزاي راديو اكتيو، گوگرد و املاح معدني گوناگون ، جنبه درماني داشته و در دوراني كه هنوز صنعت داروسازي به مانند امروز توسعه نيافته بود، آبهاي معدني، گروه هاي مرفه طبقات اجتماعي را براي درمان به سوي خود مي كشاند. رشد وسايل ارتباطي به حركت موجي تمام طبقات اجتماعي به سوي آب هاي گرم معدني منتهي شد و در كنار آب ها مراكز اوليه ي شهرها به وجود آمدند و برخي از آنها امروزه به عنوان يك شهر توريستي معروف در جهان تبديل شده اند.
- از ديگر گونه هاي اكوتوريسم ميتوان به غارنوردي ، دامنه نوردي ، مردم شناسي و طبيعت درماني اشاره كرد.
حال كه با انواع بوم گردي آشنا شديم بايد ببينيم جايگاه بوم گردي در ايران چگونه است و در ايران تورهاي بوم گردي چگونه برگزار ميگردند.
بوم گردي در ايران
عمر بوم گردي در ايران كم است و هنوز فرهنگ استفاده از تورهاي بوم گردي در ايران به شكل موجهي در بين مردم قرار نگرفته است و اين صنعت تازه در حال رونق گرفتن است . اين صنعت علاوه بر رونق گردشگري داخلي ميتواند درصورت تبليغات مناسب براي جذب گردشگران خارجي استفاده شود و قطعا ميتواند درآمدهاي ارزي كشور را افزايش دهد.
درحال حاضر بوم گردي در ايران در اكثر مناطق كشور رونق دارد . اما بدليل امكانات بيشتر شهرهاي شمالي ، ميزباني اين نوع گردشگري در آنها نسبت به بقيه بيشتر است. بيشترين اقامتگاه بوم گردي ايران در استان هاي گيلان و مازندران ميباشند. اين دو استان با داشتن طبيعت زيبا و بكر خود توانسته اند از بقيه استان هاي كشور پيشي بگيرند. رقابت بين اقامت هاي بوم گردي و هتل ها بسيار بالا است. يكي ديگر از مزيت هاي بوم گردي نسبت به بقيه سبك هاي گردشگري ، يادگيري رسوم و آداب هر منطقه است و همچنين هزينه پايين آن است. به شما پيشنهاد ميكنيم حتما از تورهاي بوم گردي براي ديدن مناطق زيباي ايران استفاده كنيم . اما گفتيم اقامتگاه بوم گردي . همراه من باشيد تا در آخرين عنوان اين مقاله شما را با اقامتگاه هاي بوم گردي آشنا كنم . بزودي مقاله را با عنوان ” برترين اقامتگاه هاي بوم گردي ايران ” براي شما آماده خواهيم كرد.
اقامتگاه بوم گردي چيست ؟
قطعا شما وقتي به سفر ميرويد بايد براي اسكان خود مكاني را اجاره كنيد . در شهرهاي بزرگ ما از هتل ها براي اين هدف استفاده ميكنيم ولي در بوم گردي ما از اقامتگاه هاي بوم گردي براي اين منظور استفاده ميكنيم . اقامتگاه بوم گردي اقامتگاه هايي هستند كه در محيط بومي و طبيعي و با رعايت ضوابط زيست محيطي به نحوي كه با بافت تاريخي و معماري بومي و منظر طبيعي منطقه ساخته شده اند و تعامل زيادي با اجتماع محلي دارند. در اين نوع اقامتگاه ها بايد به نوع اقليم منطقه توجه ويژه اي نمود. همچنين بتواند شرايط حضور گردشگران را با كيفيت مطلوب در آن محيا كند.
اغلب اين اقامتگاه ها خانه هايي قديمي مي باشند كه احيا و بازسازي شده اند. در اين نوع اقامتگاه ها تلاش بر آن است تا گردشگران با آداب و رسوم، روش سنتي زندگي مردم بومي و غذاهاي محلي آشنا شوند. در اين اقامتگاه ها كه تقريبا همگي آن ها به صورت خانوادگي خدامت خود را ارائه مي كنند، سعي بر اين است تا ميهمانان با شيوه سنتي زندگي در آن محل خاص آشنا شده و از غذاهاي محلي آنجا استفاده و در محيطي طبيعي، سفر خود را به انجام برسانند. طراحي داخلي و خارجي اقامتگاه هاي بوم گردي نيز بايد با رويكرد بهره برداري از مبلمان و تجهيزات سنتي و بومي صورت گرفته تا علاوه بر آن كه رفاه گردشگران را تامين مي كنند، فرصتي را جهت آشنايي گردشگران با فرهنگ و سنت هاي مردم منطقه فراهم كنند. اين اقامتگاه ها نوعي بخشي از بافت طبيعي منطقه به حساب مي‌آيند و بدليل اينكه منطبق بر معماري سنتي منطقه ساخته شده اند با داشتن كمترين تاثير مخرب زيست محيطي كاملا در راستاي رابطه صحيح با طبيعت ساخته مي باشند.
اقامتگاههاي بوم گردي اكثرا تشابه كمي با همديگر دارند حتي اگر در يك منطقه جغرافيايي واقع شده باشند. چرا كه قاعده خاصي براي ساخت چنين اقامت گاه هايي وجود ندارد. بوميان هر منطقه جغرافيايي بر اساس شرايط ساخت و ساز و مهم تر از آن فرهنگ منطقه خودشان دست به ساخت چنين اقامت گاه هايي مي‌زنند. مسئله مهمي كه در اين اقامتگاه ها هميشه وجود دارد شيوه زندگي در آن هاست. مالكان اقامتگاه اصرار به داشتن يك سبك سنتي در اقامتگاه ها دارند چرا كه اين نكته مهمترين تمايز آن ها با هتل هاي چند ستاره است و گردشگران بسياري را به سمت خود جذب ميكند.
يكي ديگر از خدمات هم كه با توجه به نوع جغرافياي بوم گرد ارائه ميشود، استفاده از حيوانات اهلي موجود در آن منطقه است. به طور مثال در اقامتگاههاي بوم گردي مناطق كويري و بياباني شتر سواري ، سافاري ، خوابيدن در كوير و … يكي از تفريحات محبوب مسافران است و اسب سواري در جنگل و ساحل از تفريحات مورد استقبال مسافر ها در مناطق شمالي كشور است. همچنين نجوم و رصد آسمان شب يكي ديگر از امكاناتي است كه اقامت گاه‌هاي بوم گردي مناطق جنوبي كشور به مشتريانشان ارائه مي كنند و شبي خاطره انگيز را برايشان رقم مي‌زنند.
و سخن پاياني …
بوم گردي در حقيقت سفري چند روزه است كه شما در طول سفر با طبيعت و رسوم و آداب آن منظقه آشنا مي شويد. هزينه سفر بوم گردي بسيار پايين است. قيمت پايين و يادگيري غذاهاي سنتي منطقه و همچنين لذت بردن از طبيعت قابل مقايسه با هتل هاي پرستاره و گران نيست. ايران كشوري است با چهار فصل متفاوت و وقتي در منطقه اي هوا سرد است در منطقه اي ديگر هوا ميتواند مطبوع و دلنشين باشد. علاوه بر اين ، ايران داراي جاذبه هاي طبيعي فراواني است كه بي شك ما خيلي از آنها را نديده ايم . جنگل هاي سرپوشيده ، بيابان هاي زيبا كه داراي آسمان شب پرستاره هستند و … . ايران ما مناطقي زيادي براي گردشگري دارد. سفر خارجي شايد بهتر از سفر داخلي باشد اما تا زماني كه ما جاذبه هاي گردشگري زياد در كشور داريم چرا سفر خارجي !! كافي است براي يكبار هم شده بوم گردي را انتخاب كنيد و دل به طبيعت زده و از آن لذت ببريد.
اگر علاقمند به سفر با تور بوم گردي و اقامت در اقامتگاه هاي بوم گردي هستيد ، به شما پيشنهاد ميكنيم كمي قبل از سفر جستجوي كوتاهي در اينترنت انجام دهيد. چرا كه بسياري از بوم گردي ها براي معرفي خود به مشتريان اين روز ها در فضاي اينترنت فعال هستند و توضيحات كاملي را از مجموعه خود برايتان مهيا كرده اند.
اميدوارم كه از خواندن اين مقاله لذت برده باشيد و توانسته باشيم شما را با بوم گردي و اقامتگاه بوم گردي آشنا كرده باشيم و همچنين توانسته باشيم شما را با بوم گردي در ايران آشنا كرده باشيم. لطفا در جهت بهبود هرچه بهتر مقالات مگ بن نظرات خود را از طريق فرم زير براي ما ارسال نماييد. با تشكر